ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ
του
Κώστα - Πολυχρόνη Τίγκα
Αν. Καθηγητού στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και
στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης
Δημοτικού Συμβούλου Παπάγου – Χολαργού
Αντιστράτηγου ε.α.
Είναι
πολύ μεγάλης σημασίας ζήτημα για τη θεωρία και την πρακτική της συμβουλευτικής
σταδιοδρομίας, να υπάρχουν συγκεκριμένες, σαφείς, περιεκτικές θέσεις και
κατευθύνσεις για τα βασικά κριτήρια που αφορούν τη σωστή επιλογή σπουδών και
επαγγελμάτων. Τα κριτήρια αυτά είναι:
Αυτογνωσία για τα ενδιαφέροντα, τις επιδόσεις, τις ικανότητες, τη
θέληση.
Με
την εφαρμογή των διαδικασιών της συμβουλευτικής παρέχονται έγκυρες συμβουλές
για τον κατάλληλο προσανατολισμό των ατόμων σε σπουδές και επαγγέλματα. Για το
σκοπό αυτό ο ενδιαφερόμενος προσφεύγει στους συμβούλους σταδιοδρομίας, στη
διαδικασία της συμβουλευτικής, σε τεστ επαγγελματικού
προσανατολισμού-ενδιαφερόντων και σε έγκυρες πηγές πληροφόρησης.
Πρώτιστο
μέλημα για τη σωστή επιλογή σπουδών και επαγγέλματος είναι να αποκτήσει ατομική
αυτογνωσία , να μάθει ποιος είναι, τι θέλει και τι μπορεί να κάνει. Να
βεβαιωθεί για τα πραγματικά του ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις προτιμήσεις, τα
ταλέντα. Να είναι σίγουρος για το ποιος πραγματικά είναι και όχι ποιος
νομίζει ότι είναι και «Όταν θέλεις κάτι
πολύ, το σύμπαν όλο θα συμμαχήσει μαζί σου για να το πετύχεις», όπως έλεγε ο
Πάολο Κοέλο.
Γνώση του κόσμου της εργασίας, της προοπτικής των επαγγελμάτων και των
συνθηκών και αμοιβών εργασίας.
Αφού
ο ενδιαφερόμενος αποκτήσει ισχυρή αυτογνωσία, γνωρίσει καλά ποια είναι « τα
θέλω », « τα μπορώ », « τα ισχυρά » και « τα αδύνατα » σημεία, καθώς και οι
ιδιαιτερότητες της προσωπικότητάς του, οφείλει να διερευνήσει με τη βοήθεια
συμβούλων σταδιοδρομίας και την προσφυγή σε έγκυρες πηγές πληροφόρησης, τον
κόσμο της εργασίας, τις συνθήκες και αμοιβές απασχόλησης, το περιεχόμενο, το
είδος, τις προϋποθέσεις ως και την ιεραρχική ανέλιξη που προσφέρουν.
Οι
συνθήκες και αμοιβές εργασίας, το είδος, το περιεχόμενο, το κύρος των επαγγελμάτων,
η εργασιακή ασφάλεια καθώς και οι προοπτικές ιεραρχικής ανέλιξης κατά
περίπτωση, επίσης συνεξετάζονται για τις επαγγελματικές επιλογές. Οι ειδικές
αυτές παράμετροι, αξιολογούνται με διαφορετική βαρύτητα από κάθε άνθρωπο, σε
συνάρτηση με τις εργασιακές του αξίες, την προσωπικότητά του, τα ενδιαφέροντα
και αυτό αποτελεί μέρος της απόκτησης της επαρκούς αυτογνωσίας και γνώσης του
κόσμου εργασίας που απαιτείται στην προκειμένη περίπτωση.
Τα οικογενειακά και οικονομικά δεδομένα.
Το
οικογενειακό περιβάλλον, η οικογενειακή παράδοση και κουλτούρα βαραίνουν επίσης
κατά περίπτωση, περισσότερο ή λιγότερο, στη πλάστιγγα των επιλογών του
επαγγέλματος. Συχνά το επάγγελμα του πατέρα, της μητέρας, η οικογενειακή
επιχείρηση είναι μια αξιόμαχη και ενδιαφέρουσα προοπτική για το επαγγελματικό
μέλλον των νέων. Όσο κι αν ακούγεται παρωχημένο και καταγγέλλεται ως
νεποτισμός, είναι γεγονός ότι σήμερα, σε μία άκρως ανταγωνιστική αγορά είναι σε
βάρος των παιδιών να παραγνωρίζεται το προβάδισμα που τους παρέχεται από την
οικογενειακή παράδοση, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει και εφησυχασμό.
Όμως,
είναι επίσης γεγονός ότι αρκετοί γονείς επιχειρούν να επιβάλλουν στα παιδιά
τους τις δικές τους επιθυμίες ή και απωθημένα, όσον αφορά τις σπουδές και το
επάγγελμα που αυτά θα ακολουθήσουν. Πολλοί νέοι ή νέες πιέζονται υπέρμετρα για
να σπουδάσουν μια από τις επιστήμες που θεωρούνται ότι αποτελούν το εισιτήριο
για κοινωνική και οικονομική άνοδο, όπως γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος ή να
ακολουθήσουν το οικογενειακό επάγγελμα.
Όσο
κι αν ακούγεται δυσάρεστο οφείλουμε, με τα σημερινά δεδομένα, να είμαστε
ρεαλιστές και για να αναφερθούμε σε ένα πρακτικό και μόνο ζήτημα, ο τόπος όπου
είναι εγκατεστημένη μια σχολή θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για υποψηφίους
των οποίων οι οικογένειες δεν έχουν μεγάλες οικονομικές δυνατότητες. Έχει
ειπωθεί ότι: Άν ο Μπαχ είχε γεννηθεί στο
Κογκό και όχι στη Σαξωνία δεν θα είχε συνθέσει ούτε μια σονάτα αλλά, πολύ
πιθανό, θα είχε διαπρέψει σε κάποιο είδος τοπικής μουσικής.
Χρυσός κανόνας.
Ύστερα
από την ανάλυση που έγινε μπορούμε να διατυπώσουμε το χρυσό κανόνα σύμφωνα με
τον οποίο:
Άτομα με υψηλές επιδόσεις και
ισχυρή θέληση μπορούν να επιλέγουν από ευρύτερο πεδίο επαγγελμάτων που τους
ταιριάζουν ακόμα και από εκείνα με αρνητικές προοπτικές.
Αντίθετα, άτομα με χαμηλές
επιδόσεις χωρίς σοβαρές ελπίδες βελτίωσής τους και αδύναμη θέληση είναι
προτιμότερο να στρέφονται σε σπουδές και επαγγέλματα που κατ’ αρχήν τους
ταιριάζουν και κατά δεύτερο λόγο έχουν διαπιστωμένες καλές προοπτικές στην
αγορά εργασίας.
Βέβαια
δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ολοκληρωμένος άνθρωπος και επιτυχημένος
επαγγελματίας, είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες,
εμμένει στις αξίες και στις αρχές, αναζητεί τη μόρφωση και τη γνώση, ασχολείται
με την τέχνη και τη λογοτεχνία, την προστασία του περιβάλλοντος. Ακόμη
συμμετέχει στα δρώμενα και σε δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, αναπτύσσει
κριτική και δημιουργική σκέψη, ενεργεί με διορατικότητα και δραστηριοποιείται
θετικά για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό. Εδώ θα πρέπει να
θυμηθούμε τις επτά βασικές αρχές ζωής του Μαχάτμα Γκάντι ότι «δεν μπορείς να έχεις γνώση χωρίς
χαρακτήρα, πλούτο χωρίς μόχθο, κέρδος χωρίς ήθος, επιστήμη χωρίς ανθρωπιά,
πολιτική χωρίς αρχές, απόλαυση χωρίς συναίσθημα, αγάπη χωρίς ουσία».
Η τελική απόφαση για την επιλογή σπουδών και επαγγελμάτων.
Μετά
την ολοκλήρωση του τεστ χορηγείται ατομικό φυλλαδίου με πλήρη στοιχεία σε
κάθε μαθητή. Έτσι λοιπόν και μετά από αυτά τα μεγάλα βήματα, ο ενδιαφερόμενος
προχωρά στο επόμενο, το πιο σημαντικό και ουσιαστικό βήμα της ζωής του:
επιλέγει τις σπουδές και τα επαγγέλματα που θα ασκήσει και τα οποία, εκτός κι
αν αλλάξει κάτι εξ ολοκλήρου, θα σηματοδοτήσουν τη ζωή του όλη. Έχοντας « νου
και γνώση », μπορεί «να έχει ο ίδιος την ευθύνη των ονείρων του, γνωρίζοντας ότι τα
καλύτερα όνειρα είναι αυτά που βγαίνουν αληθινά».
